Trang phục của cán bộ y tế không chỉ là “áo mặc thường ngày” — nó còn là biểu tượng nghề nghiệp, giúp phân biệt chức danh, tăng tính chuyên nghiệp và tạo niềm tin với người bệnh. Từ ngày 01/01/2016, Thông tư 45/2015/TT‑BYT của Bộ Y tế quy định chuẩn mực trang phục y tế cho các đối tượng trong cơ sở khám chữa bệnh.
Trong bối cảnh y tế thay đổi, việc tuân thủ đúng quy định càng trở nên cần thiết để đảm bảo thiện cảm, quản lý đồng phục hiệu quả và tránh rủi ro vi phạm. Bài viết này cập nhật các quy định hiện hành, hướng dẫn áp dụng thực tế và lưu ý cho xưởng may, bệnh viện, phòng khám.
1. Cơ sở pháp lý & giới hạn hiệu lực
1.1. Thông tư 45/2015/TT‑BYT: những điểm cần nhớ
- Ban hành ngày 30/11/2015, có hiệu lực từ 01/01/2016.
- Điều chỉnh: màu sắc, chất liệu, kiểu dáng của trang phục y tế cho nhiều đối tượng (người hành nghề y tế, người bệnh, người nhà, tình nguyện viên, khách đến thăm).
- Không có quy định thay thế rõ ràng nào được công bố tính đến nay — tức là Thông tư 45 vẫn là văn bản cơ sở chính.
1.2. Phạm vi & đối tượng áp dụng
- Áp dụng với mọi cơ sở khám chữa bệnh (công lập và tư nhân).
- Đối tượng: người hành nghề, nhân viên y tế, người lao động, học sinh, sinh viên, người bệnh, sản phụ, người nhà người bệnh, tình nguyện viên, khách đến thăm.
- Một điểm cần lưu ý: các đơn vị đã ký hợp đồng may hoặc trang phục đã cấp phát trước hiệu lực của Thông tư được phép sử dụng không đúng chuẩn trong thời gian chuyển tiếp tối đa 24 tháng kể từ khi trang phục được cấp phát.
2. Quy định trang phục người hành nghề khám chữa bệnh
2.1. Màu sắc & kiểu nhận diện
- Trang phục y tế phải thể hiện sự nhận biết rõ ràng chức danh qua màu sắc, kiểu dáng.
- Không được có biểu tượng chữ thập đỏ trái phép.
- Kiểu dáng: áo + quần, áo liền váy, chân váy — tùy vị trí; nhưng cần kín đáo, lịch sự, thuận tiện thao tác.
2.2. Quy định cụ thể theo chức danh
- Bác sĩ: áo blouse kiểu dài tay hoặc ngắn tay, cổ ve, chiều dài vừa phải, túi trước.
- Điều dưỡng, y sỹ, hộ sinh: viền xanh dương (hoặc màu nhận diện khác nếu đơn vị quy định), có thể mặc bộ áo + quần hoặc váy liền.
- Kỹ thuật viên, các chức danh hỗ trợ: mặc trang phục riêng cho từng khoa – nhưng vẫn tuân kiểu dáng, màu sắc hài hòa, dễ nhận biết.
- Phòng mổ, vô khuẩn: áo mổ, mũ, giày theo tiêu chuẩn vô khuẩn riêng (vải dễ khử khuẩn, cắt gọn tay áo, cổ gọn) – cần tuân chuẩn vô trùng.
3. Trang phục người bệnh, người nhà & đối tượng khác
3.1. Trang phục người bệnh
- Màu sắc: xanh lam hoặc nền trắng kẻ sọc xanh lam hoặc những nền sáng có họa tiết tối màu.
- Chất liệu: vải kate hoặc cotton — dễ giặt, thoáng khí.
- Kiểu dáng: pyjama (áo dài tay, cổ ve, cài cúc giữa, chiều dài ngang mông), áo + quần; người bệnh nặng có thể mặc áo dài tay quá gối 5–10 cm, buộc dây phía sau.
3.2. Trang phục sản phụ
- Màu xanh lam hoặc hồng, nền sáng nhẹ.
- Váy liền hoặc chân váy + áo suông, dáng thoải mái, không bó sát, chiều dài quá gối.
3.3. Trang phục người nhà, khách đến thăm, tình nguyện viên
- Người nhà: màu vàng nhạt hoặc màu đơn giản, kiểu dáng lịch sự, kín đáo, chiều dài phù hợp.
- Khách đến thăm / làm việc: trang phục thoải mái, lịch sự; nếu cần, mặc áo bảo hộ (gilet, áo khoác) theo quy định cơ sở.
- Tình nguyện viên: mặc ghi lê hoặc đồng phục hỗ trợ có màu nhận biết rõ theo quy định của bệnh viện.
4. Yêu cầu về chất liệu, vệ sinh & an toàn
4.1. Chất liệu vải
- Vải ít nhăn, dễ là ủi, dễ giặt, thấm mồ hôi, kháng khuẩn nếu có thể.
- Các loại vải thường dùng: cotton, kate, gabardine — phù hợp khí hậu nhiệt đới.
4.2. Vệ sinh & khử khuẩn
- Cần có quy trình giặt, là, khử khuẩn định kỳ — trang phục y tế phải đảm bảo vệ sinh cao hơn bình thường.
- Giặt riêng với quần áo thường; dùng chất khử khuẩn, phơi ở nơi khô thoáng; kiểm tra độ hao mòn, bạc màu.
4.3. Trang phục phòng mổ & vô khuẩn
- Dùng vải có khả năng chịu nhiệt khử khuẩn, không bung sợi, cấu trúc ổn định.
- Kiểu cổ, tay áo cần thiết gọn, không có chi tiết thừa có thể gây nhiễm khuẩn.
5. Biển tên, logo & nhận diện cá nhân
5.1. Biển tên
- Kích thước, màu nền, chữ phải rõ ràng; thông tin tối thiểu: họ tên + chức danh + đơn vị (khoa).
- Vị trí: thường ở ngực trái hoặc ngực phải (tùy cơ sở).
5.2. Logo & nhận diện đơn vị
- Logo bệnh viện in / thêu nhỏ, gọn trên áo — không che logo, không gây rối mắt.
- Màu logo phải hài hòa với trang phục, không phá vỡ quy chuẩn màu sắc.
5.3. Thẻ, thẻ sinh viên, thẻ khách
- Nhân viên y tế, sinh viên thực tập phải đeo thẻ / thẻ nhận dạng khi làm việc.
- Thẻ người đến thăm / khách làm việc: cấp thẻ tạm thời, mặc trang phục phù hợp.
Kết luận
Việc tuân thủ quy định trang phục y tế không chỉ vì pháp lý mà còn vì chuyên nghiệp – an toàn – thiện cảm với người bệnh. Từ xưởng may đến bệnh viện, cần phối hợp chặt chẽ để đảm bảo mẫu đẹp, chuẩn quy định, bền, dễ quản lý.
FAQ (câu hỏi thường gặp)
Trang phục y tế không đúng quy định có bị xử phạt?
Hiện tại Thông tư 45 không quy định hình thức phạt cụ thể, nhưng cơ sở y tế có thể xử lý nội bộ theo nội quy, hoặc bị nhắc nhở khi kiểm tra.
Phòng khám tư nhỏ có phải tuân Thông tư 45 đầy đủ không?
Vâng — nếu thực hiện khám chữa bệnh, thì Thông tư 45 áp dụng với cơ sở y tế công lập và tư nhân.
Có quy định mới nào sau Thông tư 45 chưa?
Cho đến nay chưa có văn bản thay thế rõ ràng. Nếu có sửa đổi, cần theo dõi các Nghị định / Thông tư mới của Bộ Y tế.
Xưởng may cần lưu ý gì khi sản xuất đồng phục y tế theo quy định?
Kiểm mẫu chuẩn trước khi may hàng loạt, chọn vải phù hợp, đo đúng chuẩn, không thêm chi tiết trái phép, kiểm định chất lượng kỹ trước khi giao.
